Wat is voedselfraude en hoe voorkom je het?

Voedselfraude is een begrip dat je de laatste jaren steeds vaker hoort in de voedingsmiddelenindustrie. Dat komt mede doordat het tijdens de coronapandemie is toegenomen. Velen zullen het begrip ook wel kennen als ‘Economisch Gemotiveerde Vervalsing’ (EMA). Omdat de gevolgen van voedselfraude fataal kunnen zijn – zowel voor de gezondheid van de consument, als voor de bedrijfsreputatie en financiën – is voedselfraude een essentieel aandachtspunt voor alle niveaus binnen de industrie. Onder andere om deze reden is dit onderwerp ook toegevoegd in versie 6 van FSSC, die in maart 2023 werd gepubliceerd.

Er is sprake van voedselfraude wanneer er opzettelijk veranderingen aan voedingsmiddelen (door de buitenwereld) worden aangebracht. De motivatie hierachter is altijd financieel gewin. Voedselfraude in de praktijk is een breed begrip. Zo kan het van toepassing zijn op het voedsel zelf, maar ook op de productie of verpakking ervan. Denk bijvoorbeeld aan vervanging van een ingrediënt of onjuiste vermelding van productiewijze of herkomst. Dit klinkt misschien als ‘onschuldig’ of ‘misleidend’, maar de gevolgen ervan kunnen enorm zijn.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) brengt bijvoorbeeld de paardenvlees affaire uit 2013 in verband met voedselfraude. Een toeleverend bedrijf (de fraudeur) vermengde het rundvlees met paardenvlees. De producenten die deze vleesproducten kochten, verkochten dit als 100% rundvlees. Het etiket was dus misleidend, maar de producenten wisten hier dus vermoedelijk niets vanaf.

Belangrijk om te onthouden bij voedselfraude is dat het altijd gaat om opzettelijk gedrag. Misleiding kan ook onbewust gebeuren.

Voedselfraude komt steeds vaker voor. Enerzijds nam het toe tijdens de coronapandemie, maar er zijn nog een aantal andere redenen:

Organisaties zijn het meest gevoelig voor voedselfraude in een vroeg stadium in de supply chain. Voornamelijk bij het inkopen van grondstoffen of ingrediënten. Goed en zorgvuldig supply chain-beheer is dus essentieel voor organisaties om voedselfraude te kunnen voorkomen.

Voedselfraude gebeurt op verschillende manieren. Er zijn zelfs een aantal producten die extra gevoelig zijn voor voedselfraude. Dit komt doordat ze makkelijk te vervangen, verdunnen of aan te vullen zijn. Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld honing, kruiden, melk, olijfolie of fruitsap. Onderstaand de manieren die momenteel bekend zijn:

Als organisatie kun je een kwetsbaarheidsanalyse, ook wel ‘Vulnerability Assessment Control Critical Points’ (VACCP) uitvoeren om de kans op voedselfraude te minimaliseren. Met behulp van een VACCP onderzoek je kwetsbaarheden binnen de productieketen. Daaruit haal je vervolgens kritische punten waar je maatregelen voor kunt treffen.

Naast dat je als organisatie zelf natuurlijk voedselfraude wilt voorkomen, heeft het Global Food Safety Initiative (GFSI) strenge eisen opgelegd. Zo is het onderwerp onderdeel van zowel BRC versie 9 als FSSC versie 6 geworden. Vanuit deze normen stel je een ‘food defense plan’ op.

Voedselfraude voorkomen betekent natuurlijk ook je voedselveiligheid op orde hebben én kunnen garanderen. Daarvoor heb je een voedselveiligheidsplan nodig, ook wel bekend als een HACCP-plan. HACCP staat voor Hazard Analysis Critical Control Point en wordt gedefinieerd als een managementsysteem waarin voedselveiligheid wordt aangepakt door de analyse en controle van voedselveiligheid gevaren. HACCP is een systeem dat wereldwijd wordt gehanteerd en vormt de basis voor vrijwel alle voedselveiligheidsnormen. Denk aan ISO 22000, FSSC 22000, IFS en BRC. Wil je voedselfraude kunnen voorkomen, zorg er dan dus voor dat jouw voedselveiligheid op orde is!

Ook vanuit de NVWA wordt streng zicht gehouden op voedselfraude. Zij hebben hiervoor diverse rechercheurs aangesteld. Tot slot worden er ook hoge boetes opgelegd aan voedselfraudeurs vanuit het kabinet.

Wil jij meer weten over het voorkomen van voedselfraude, het opstellen van een HACCP-plan of het implementeren van een voedselveiligheidsnorm? Neem dan gerust contact met ons op. We helpen je graag!

Transcriptie video ‘HACCP in een notendop

Wat is HACCP oftewel HACCP in de volksmond? Wat kun je ermee? En hoe stel je een HACCP plan op? In deze video ga ik jou dat vertellen! HACCP is een systeem wat de basis vormt voor elke GFSI-norm. Het is een wereldwijde systematiek die zowel de veiligheidsrisico’s in kaart brengt en ook de beheersmaatregelen borgt. HACCP is verplicht, want het is een onderdeel van de geldende Europese wet- en regelgeving. Dus ben jij bezig met het produceren van voedsel, dan heb je al een HACCP systeem in je organisatie nodig. Om de stap te maken naar een GFSI norm is dus relatief klein aangezien er als het goed is al een uitgebreide HACCP systematiek aanwezig is in de organisatie. Een veelgestelde vraag die ik krijg is of de HACCP te certificeren valt voor een organisatie. Het antwoord daarop is nee. Dat is niet meer het geval. Sinds 2021 is het niet meer mogelijk om je alleen op HACCP te laten certificeren. Het is nu juist een belangrijk onderdeel van een GFSI norm of de ISO 22000. GFSI normen dat zijn BRC, IFS en FSSC 22000. Wanneer je met een HACCP plan aan de slag gaat dan kun je uitgaan van 7 principes. De eerste twee principes leggen de basis. De overige vijf principes zijn vooral in de uitvoering en toepassing van beheersmaatregelen. Stap 1 voer een gevarenanalyse uit. Stap 2 bepaal kritische controlepunten. Stap 3 stel kritische limieten vast. Stap 4 stel monitoringsprocedures vast. Stap 5 stel corrigerende maatregelen op. Stap 6 stel verificatieprocedures vast. En ten slotte stap 7 stel registratie- en documentatieprocedures vast. Wil je meer weten over deze zeven stappen? Klik dan op de link in de beschrijving van deze video en lees de toelichting op elke stap. De gevarenanalyse is een belangrijk onderdeel van het HACCP plan. Je brengt zowel intern als extern de grootste risico’s in kaart. En je stelt daar vervolgens de juiste en relevante beheersmaatregelen tegenover. Om voedselveiligheid goed geborgd te krijgen in de organisatie door middel van dit HACCP plan is het bewustzijnsniveau van je medewerkers ook een zeer belangrijk onderdeel hiervan. HACCP schrijft ook voor dat je medewerkers getraind en goed onderlegd bezig moeten zijn in de organisatie. Dat wil zeggen dat ze over de juiste kennis en vaardigheden beschikken over hoe om te gaan met de producten. Om dit te bereiken kun je periodiek een HACCP training geven als organisatie. Dat kun je zelf inrichten. Uiteraard kunnen wij je daar ook in ondersteunen en hebben we daar binnen onze Academy een trainingsprogramma voor. Wil je meer weten over dit onderwerp? Of heb je ondersteuning nodig bij het inrichten van een HACCP plan? Neem dan vooral contact op met ons kantoor of vul een aanvraagformulier in via onze website. Bedankt voor het kijken weer en mocht je meer willen weten over de materie of over andere voedselveiligheidsnormen kijk dan vooral even rond op onze website.