Wat is ISO 14001? Dit is wat je moet weten!

Wat is ISO 14001? ISO 14001 is een internationale certificering op het gebied van milieu en duurzaamheid. In aanbestedingen wordt steeds vaker gevraagd om een ISO 14001 certificaat vanwege de toenemende focus op onze omgeving vanuit zowel de politiek als het bedrijfsleven. In dit artikel leggen we uit wat de betekenis is van de ISO 14001 norm, wat de voordelen zijn en wat je kan doen als ISO 14001 wordt gevraagd in een aanbesteding.

ISO 14001 is in de basis een hulpmiddel voor organisaties om beter om te gaan met het milieu. Zie het als een praktisch middel dat bedrijven helpt om hun impact op het milieu te begrijpen en te verbeteren. Het doel?  

Wat de ISO 14001 norm echter bijzonder maakt, is dat het niet alleen over het milieu gaat. De norm benadrukt dat we een balans moeten vinden tussen wat goed is voor het milieu, de maatschappij én de economie.

Door toenemende eisen van de samenleving, strengere milieuregels en de druk op onze planeet, kiezen steeds meer organisaties ervoor om milieubeheer gestructureerd aan te pakken. ISO 14001 biedt daarvoor een systeem dat helpt om duurzaam te werken. Het is dus geen droge verzameling regels, maar een manier van denken en doen met duurzaamheid als uitgangspunt.  

Als we praten over de betekenis van ISO 14001, dan hebben we het al snel over het bijbehorende managementsysteem. In het vorige stuk legden we al uit dat ISO 14001 een hulpmiddel is om milieubeleid op een gestructureerde manier aan te pakken. 

Die structuur komt doordat ISO 14001 organisaties vraagt om een zogenaamd managementsysteem op te zetten. Dat is niets meer dan een praktische werkwijze of systeem waarin je als organisatie vastlegt hoe je met (in dit geval) milieuzaken omgaat, wat je doelen zijn, en op welke manier je daaraan werkt en controleert of je op de goede weg bent. Het helpt je dus je milieubelastende activiteiten te monitoren en de belasting te verminderen. 

Kort gezegd: het ISO 14001 managementsysteem zorgt ervoor dat milieubeleid niet alleen op papier staat, maar ook echt in de praktijk wordt gebracht. 

Om écht toegevoegde waarde uit je ISO 14001 managementsysteem te halen, is het echter belangrijk dat deze volledig aangepast en geoptimaliseerd is op jouw organisatie. In het kort bestaat je milieumanagementsysteem uit: 

De ISO 14001 norm wordt uitgebracht door de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO). Daarmee is ISO 14001, zoals al eerder benoemd, per definitie een internationaal geldende norm. De normen van ISO kenmerken zich door het hebben van een overeenkomende structuur, de zogeheten High Level Structure (HLS). Dus of het nu gaat om ISO 9001 (kwaliteitsmanagement), ISO 27001 (informatiebeveiliging) of ISO 45001 (arbomanagement), de structuur is gebaseerd op deze HLS.  

Dit wil zeggen dat de belangrijkste hoofdstukken van voorgenoemde normen, over dezelfde onderwerpen gaan. De ISO normen hebben namelijk tien hoofdstukken. De eerste drie hoofdstukken zijn algemeen en gaan over het onderwerp en het toepassingsgebied van de norm, normatieve verwijzingen en termen en definities. Daarna wordt het interessant en komen de hoofdstukken aan bod die inhoudelijk van belang zijn. Zie onderstaande afbeelding. 

De ISO 14001 norm is gericht op continue verbetering. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de bekende PDCA-cirkel van Deming. De hoofdstukken 4 t/m 6 van de ISO 14001 norm, kunnen we zien als Plan, de hoofdstukken 7 en 8 als Do, hoofdstuk 9 als Check en hoofdstuk 10 als Act. Op die manier probeert de ISO 14001 norm planmatig continue verbetering te stimuleren. 

Er hangen verschillende voordelen aan het behalen van een ISO 14001 certificering. In dit artikel lichten we de vijf belangrijkste ISO 14001 voordelen voor je uit: 

Met behulp van de ISO 14001 norm werk je aan het verbeteren van je milieuprestaties. Dit leidt uiteindelijk tot een vermindering van vervuiling én een efficiënter gebruik van bronnen zoals energie en water. Daarmee kun je ook je afval reduceren en daarmee de afvalverwerkingskosten. Daarnaast blijkt uit onderzoeken dat medewerkers in loondienst het belangrijk vinden om te werken bij een bedrijf dat zich inzet voor milieu en duurzaamheid. Ook geven organisaties en overheden vaak de voorkeur aan opdrachtgevers met een duurzaamheids-/milieubeleid. Je wordt door je inzet voor het milieu dus ook nog een aantrekkelijke werk- en opdrachtgever! 

Het opzetten van een ISO 14001 managementsysteem helpt ook je klanttevredenheid te verbeteren. Dit heeft verschillende redenen. Allereerst kan je efficiëntere productieproces leiden tot het verbeteren van je productkwaliteit. Uiteraard draagt dit bij aan de klanttevredenheid van je organisatie. Daarnaast is de ISO 14001 norm een wereldwijd erkende norm waarmee je garandeert dat je hebt nagedacht over, en continu bezig bent met, milieubeheer. Je weet van een ISO 14001 gecertificeerde organisatie daarmee direct dat het bedrijf zich houdt aan strenge milieuregels. Onderdeel van de norm is daarnaast dat je milieuprestaties in kaart brengt en doelstellingen formuleert. Omdat je hier duidelijk zicht op hebt, kun je dit ook communiceren. Het vertrouwen van je klanten kan hiermee vergroot worden. 

Een ISO 14001 certificering betekent niet automatisch dat je ook voldoet aan alle geldende wet- en regelgeving. Echter, vanuit de ISO 14001 norm wordt wel geëist dat organisaties bewust zijn van de relevante milieuwet- en regelgeving die van toepassing is op hun activiteiten. In het kort betekent dit dat je als ISO 14001 gecertificeerd bedrijf een proces hebt opgezet waarmee je deze relevante wetgeving identificeert, begrijpt en naleeft. Een ISO 14001 managementsysteem is dus een flinke duw in de goede richting met betrekking tot het voldoet aan wet- en regelgeving. Dankzij de nieuwe structuur van ISO-normen ligt de focus van je managementsysteem ook veel meer op risico- en kansenbeheer dan voorheen. Je anticipeert hierdoor ook op toekomstige veranderingen en trends in milieuwetgeving, waarmee je kwaliteit op lange termijn nastreeft! 

Omdat de beweegreden achter een ISO-certificering vaak te maken heeft met commerciële belangen (zoals een opdrachtgever die het van je organisatie eist), wordt het implementeren van een ISO-norm vaak gezien als een kostenpost. Op zich logisch, want het opzetten van een ISO-managementsysteem brengt hoe dan ook kosten met zich mee. Iemand binnen je organisatie zal hier tijd voor vrij moeten maken en wellicht ook extra kennis voor moeten vergaren, bijvoorbeeld door middel van een training, of je schakelt externe hulp in wat uiteraard ook kosten met zich meebrengt. Toch brengen ISO-normen vaak juist ook een kostenbesparing met zich mee. Dit zit hem in verschillende factoren, zoals: 

Tot slot kan een ISO 14001 certificering leiden tot een betere reputatie. Daarmee kun je bijvoorbeeld ook weer concurrentievoordeel behalen. In een steeds competitievere markt kan een ISO-certificering het verschil maken. Dus naast een goede reputatie bij je stakeholders, kun je hiermee ook nog een betere marktpositie behalen. 

Zoals gezegd is een veelvoorkomende reden voor organisaties om een ISO 14001 certificering te behalen, het feit dat de norm wordt geëist tijdens een aanbesteding. Uiteindelijk wordt ISO 14001 in een aanbesteding vooral gevraagd vanwege bijvoorbeeld Europese wetgeving. Als de opdrachtgever van de aanbestedende dienst zich daaraan moet houden, wordt ook aan andere partijen in de keten gevraagd ISO 14001 gecertificeerd te zijn of een gelijkwaardig systeem geïmplementeerd te hebben. Gelijkwaardig aan ISO 14001 kan betekenen dat de organisatie wel beschikt over een managementsysteem dat voldoet aan de richtlijnen uit de ISO 14001 norm, maar dat dit managementsysteem (nog) niet gecertificeerd is. 

Wanneer er ISO 14001 in een aanbesteding wordt gevraagd, kan de organisatie vaak dus ook volstaan met een systeem dat gelijkwaardig is aan ISO 14001. Wij adviseren vaak om in eerste instantie voor gelijkwaardig te gaan. Waarom? Simpel. De doorlooptijd van een ISO 14001 traject is minimaal drie maanden. Meestal is dit te kort dag om nog in te schrijven voor de aanbesteding. Daarnaast, als je het goed wilt aanpakken, is een traject van vier of vijf maanden zeker niet ondenkbaar. 

Een systeem dat gelijkwaardig is aan ISO 14001 hoeft echter helemaal niet zo veel tijd te kosten. Vaak kan in een halve dag een digitaal managementsysteem worden opgezet dat in hoofdlijnen het milieubeleid- doelstellingen- en maatregelen beschrijft van de organisatie. Het geheel op maat schrijven, is dan nog een ‘koud kunstje’. 

Even terug naar het uitgangspunt van dit artikel: hoe te handelen wanneer ISO 14001 in een aanbesteding wordt gevraagd. Wanneer dit het geval is en je ervoor kiest om direct het gehele traject in gang te zetten, is het belangrijk om te weten dat het milieumanagementsysteem van toepassing kan zijn op jouw gehele organisatie of op specifieke onderdelen. Wanneer de aanbesteding alleen van toepassing is op een specifiek onderdeel van jouw organisatie, kun je er dus ook voor kiezen om alleen dat onderdeel te laten certificeren. 

Hopelijk heb je nu een beeld van de definitie van ISO 14001 en wat de bijbehorende voordelen zijn. Wellicht denk je er ook aan om de ISO 14001 norm te implementeren in jouw organisatie. Op onze website staan een hoop kennisartikelen om je op weg te helpen. Ook is het mogelijk om eens vrijblijvend te sparren met een van onze ISO 14001-experts als je behoefte hebt aan advies. Naast advies bieden wij ook andere diensten aan rondom de implementatie van ISO 14001. Denk hierbij aan: 

Voor kleine organisaties hebben wij ook vaste ISO 14001 pakketten voor kleine bedrijven. Deze pakketten maken het mogelijk om tegen een vaste prijs, op zeer korte termijn een ISO 14001 certificering te behalen. De prijzen en overige informatie over de ISO 14001 pakketten vind je op onze speciale ISO 14001 voor kleine bedrijven pagina. 

Wil je meer informatie over de ISO 14001 certificering of ben je benieuwd op welke manieren wij jou kunnen ondersteunen met jouw ISO 14001 traject? Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op. Onze adviseurs helpen je graag op weg!