Verhoogde aandacht voor bijna-ongevallen in de VCA: Zo zit het!
Lisanne Vermeer is Adviseur bij CertificeringsAdvies Nederland. Haar missie is om een bewustzijnsambassadeur te worden waarbij ze het belang van veiligheids- en kwaliteitsbewustzijn uitdraagt naar organisaties!
lisanne@certificeringsadvies.nlSinds 1 februari 2025 geldt er een belangrijke wijziging in de VCA-normering. Sinds die datum wordt er bij externe audits namelijk niet langer alleen gekeken naar ongevallen met of zonder verzuim, maar ook expliciet naar gevaarlijke situaties, handelingen én bijna-ongevallen. Deze wijziging onderstreept de groeiende aandacht voor preventie en veiligheidsbewustzijn binnen organisaties. Wat de wijziging precies inhoudt lees je in dit blogartikel!
Wat verandert er precies?
Er zijn een aantal zaken die veranderen, zo:
- Is er bij externe audits focus op bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties
- Moeten relevante doelstellingen opgenomen worden in het VCA-managementsysteem
- Zal er hierover evaluatie plaatsvinden tijdens audits
We leggen deze veranderingen hieronder verder uit.
1. Focus op bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties
Om echt te kunnen leren van wat er op de werkvloer speelt, is het belangrijk dat ook bijna-ongevallen gemeld worden. Deze situaties bieden waardevolle lessen voordat er echt iets misgaat. Een open meldcultuur, waarin medewerkers zich vrij voelen om zaken te benoemen, vormt daarbij de basis.
Daarnaast is het van belang dat we elkaar durven aanspreken op onveilig gedrag of onveilige situaties. Dat vraagt om wederzijds respect, vertrouwen en het besef dat veiligheid iets is wat we samen moeten bewaken – elke dag opnieuw.
Om dit meetbaar te maken, wordt er nu thematisch aandacht besteed aan meldingen van onveilige situaties en handelingen. Het gaat hierbij niet om het halen van een bepaald aantal meldingen, maar om inzicht te krijgen in de veiligheidscultuur binnen jouw organisatie.
2. Doelstellingen in het VCA-managementsysteem
Bedrijven dienen expliciete doelstellingen op te nemen over het leren van incidenten. Denk hierbij aan:
- Het verhogen van meldingsbereidheid.
- Het opzetten of verbeteren van een meldstructuur of meldbeleid.
- Medewerkers bewust maken dat melden helpt om te leren en samen veiliger te werken.
3. Evaluatie tijdens audits
Auditors gaan nadrukkelijker letten op:
- Of er meldingen zijn gedaan.
- Of er een concrete doelstelling is voor verbetering.
- Hoe de meldprocedure geëvalueerd wordt, bijvoorbeeld in de directiebeoordeling.
Hoe beoordeelt de auditor jouw meldingen?
Er is geen harde norm voor het aantal meldingen. Wel wordt er gekeken naar de ‘proportionaliteit’ van de meldingen. Hierbij wordt o.a. gelet op:
- Aantal meldingen: In verhouding tot de organisatiegrootte.
- Kwaliteit en relevantie: Zijn de meldingen inhoudelijk waardevol voor verbetering?
- Omvang personeelsbestand: Meer medewerkers betekent ook meer potentiële meldingen.
- Risicoprofiel: Bij risicovolle werkzaamheden wordt een hoger aantal meldingen verwacht.
- Informele leerroutes: Worden informele meldingen ook formeel vastgelegd?
- Vergelijkbare bedrijven: Hoe verhoudt jouw organisatie zich tot soortgelijke bedrijven?
Over veiligheidsbewustzijn gesproken…
Veiligheidsbewustzijn wordt met deze wijziging nóg belangrijker binnen de VCA-norm.
Niet alleen gaat het erom dat onveilige situaties en bijna-ongevallen gemeld worden, het gaat vooral om het creëren van een cultuur waarin iedereen zich bewust is van risico’s op de werkvloer en elkaar durft aan te spreken bij onveilig gedrag. Hoe beter medewerkers gevaarlijke situaties herkennen en benoemen, hoe sneller ervan geleerd kan worden en hoe veiliger de werkomgeving wordt.
Het is dus zaak om veiligheidsbewustzijn continu te stimuleren, bijvoorbeeld via toolboxmeetings, voorlichting en open gesprekken. Zo versterk je veiligheid als gedeelde verantwoordelijkheid in je organisatie, en niet als verplichting vanuit de norm.
Concrete tips voor jouw organisatie
- Evalueer je meldprocedure
Controleer of je meldprocedure duidelijk en makkelijk te vinden is. Bespreek tijdens teamoverleggen hoe medewerkers kunnen melden (bijv. via een formulier, app of bij een leidinggevende). Hang op zichtbare plekken korte instructies op.
- Stimuleer openheid
Laat leidinggevenden actief het goede voorbeeld geven door zelf situaties te melden. Geef regelmatig complimenten aan medewerkers die iets melden en benadruk dat melden nooit fout is.
- Communiceer het nut van meldingen
Deel in nieuwsbrieven of op het prikbord voorbeelden van meldingen die hebben geleid tot verbeteringen op de werkvloer. Laat zien: “Dankzij deze melding hebben we…”
- Leg ook informele meldingen vast
Laat leidinggevenden of preventiemedewerkers korte notities maken van veiligheidsgesprekken op de werkvloer. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een vast logboek of digitaal formulier.
- Vergelijk met branchegenoten
Neem contact op met collega-bedrijven of brancheorganisaties. Vraag hoe zij omgaan met meldingen en welke tools of aanpakken zij succesvol vinden. Organiseer eventueel een korte kennissessie of uitwisseling.
Heb jij een klein bedrijf?
En wil jij op korte termijn VCA certificeren tegen een vaste prijs? Bekijk dan onze vaste VCA pakketten voor kleine bedrijven via onze dienst: CAN Klein bedrijf
Samen naar een veiligere werkplek
De nieuwe VCA-richtlijn is een kans om je veiligheidsbeleid naar een hoger niveau te tillen. Meldingen van onveilige situaties en bijna-ongevallen vormen de basis van een lerende organisatie. Maak hier actief werk van, bespreek het in je directiebeoordeling en werk samen aan een cultuur van veiligheid.
Tip: Betrek je arbodienst en VGM-medewerker bij deze verbeteringen. Zo borg je het belang van veiligheid in alle lagen van je organisatie!
Meer informatie?
Heb je nog vragen over de VCA-richtlijn? Of VCA in het algemeen? Neem danvrijblijvend contactmet ons op. Wij helpen je graag verder!
Lisanne Vermeer is Adviseur bij CertificeringsAdvies Nederland. Haar missie is om een bewustzijnsambassadeur te worden waarbij ze het belang van veiligheids- en kwaliteitsbewustzijn uitdraagt naar organisaties!
lisanne@certificeringsadvies.nl
Aan de slag met VCA?
Vraag een vrijblijvende offerte aan!
- Al 1000+ organisaties gingen je voor
- Ervaren adviseurs
- Binnen één werkdag contact
