Veiligheidsbewustzijn verhogen: waarom en hoe?

Veel bedrijven streven ernaar om iedereen binnen de organisatie veilig te laten werken. Dit blijkt echter regelmatig een hele klus. Vaak wordt er wel initiatief genomen vanuit het management door algemene presentaties over veiligheid te houden of door de aanschaf van gloednieuwe persoonlijke beveiligingsmiddelen (PBM’s). Maar vaak blijkt dan toch dat alle inspanningen nauwelijks tot resultaat leiden. In veel gevallen is het grootste probleem dat er geen algeheel bewustzijn is over het belang van veiligheid en wat ieders rol daarin is. Het veiligheidsbewustzijn ontbreekt dus binnen de organisatie. Waarom is het belangrijk veiligheidsbewustzijn te verhogen? En bovendien, hoe verhoog je veiligheidsbewustzijn? Deze vragen worden beantwoord in dit artikel met behulp van een situatie uit de praktijk bij Van Berlo.

Veiligheidsbewustzijn is het besef van het belang van veiligheid. Hierbij hoort ook de mate waarin iemand risico’s en gevaren kan herkennen en hier ook daadwerkelijk op anticipeert. Veiligheidsbewustzijn zit dus echt in de mensen zelf. En de mate waarin daadwerkelijk veilig gewerkt wordt dus ook. Ongeacht hoe doordacht en uitgebreid veiligheidsmiddelen en -procedures zijn opgezet vanuit het management, ze vervullen hun doel slechts in beperkte mate als medewerkers geen intrinsiek besef hebben van het belang van veiligheid.

Als je inzoomt op veiligheid binnen organisaties dan zijn er drie factoren die een rol spelen:

Als het gaat om veiligheidsbewustzijn dan is er bij organisaties vaak veel focus op de eerste twee factoren en te weinig op de menskant. Veel organisaties hebben weliswaar een robuust veiligheidsbeleid geïmplementeerd, maar in de praktijk blijkt vaak dat het werk toch lang niet altijd veilig wordt uitgevoerd. Dit is te wijten aan het ontbreken van een solide veiligheidsbewustzijn. Ongeacht hoe doordacht en uitgebreid veiligheidsmiddelen en -procedures zijn opgezet, ze vervullen hun doel slechts in beperkte mate als medewerkers geen intrinsiek besef hebben van het belang van veiligheid. Het uiteindelijke doel is om veiligheid in het bewustzijn van alle medewerkers te verankeren, aangezien veiligheidspraktijken in de kern draaien om individueel bewustzijn.

Het creëren van een solide veiligheidsbewustzijn binnen een organisatie is een aanzienlijke uitdaging, maar het is van essentieel belang. Zonder dit bewustzijn lopen organisaties, ondanks een goed doordacht veiligheidsbeleid, het risico op ongevallen als gevolg van menselijke fouten. Maar hoe kan je als organisatie beginnen met het verhogen van veiligheidsbewustzijn?

Op de eerste plaats is het belangrijk dat je weet wat er speelt bij de medewerkers binnen je organisatie, waarom doen ze wat ze doen? Om hierachter te komen is het belangrijk om met je werknemers in gesprek te gaan hierover, het liefst in niet al te grote groepen. Op deze manier zal er eerder een gesprek ontstaan dan wanneer er een grote presentatie wordt gegeven over veiligheid voor het hele bedrijf. In dat geval ben je namelijk alleen maar aan het zenden en uit de praktijk blijkt dat dit zelden tot het gewenste resultaat leidt. Dus kleine groepsgesprekken waar iedereen het woord kan nemen, zijn wenselijk. Een manier waarop je dergelijke gesprekken tot stand kan laten komen is door middel van workshops. Een deskundig persoon kan dan met de werknemers in gesprek gaan over wat zij nodig hebben, om te werken volgens de veiligheidsinstructies en wat hen op dit moment ervan weerhoudt. Vaak komen er dan interessante discussies tot stand en blijkt dat de medewerkers helemaal niet zo onwelwillend zijn als vaak gedacht wordt. Een voorbeeld van een dergelijke workshop over veiligheidsbewustzijn is recent gegeven bij Van Berlo in Veghel.

Van Berlo is een organisatie bestaande uit ruim 150 werknemers en houdt zich bezig met het leggen van hoogwaardige en innovatieve funderingen en bedrijfsvloeren voor allerlei soorten opdrachtgevers. Het bedrijf heeft de wens om hun medewerkers veiliger te laten werken. Ook zij hebben duidelijke waarden (Ondernemen) en heldere procedures (Organisatie) maar merken toch dat de veiligheidsprocedures niet altijd worden nageleefd op de bouwplaats. Reden voor het bedrijf om meer focus te leggen op de menskant en om het veiligheidsbewustzijn dus te verhogen.

Van Berlo zag de meerwaarde in van veiligheidsbewustzijn workshops voor hun werknemers en hebben daarom CertificeringsAdvies Nederland (CAN) ingeschakeld.
Op de eerste dag na de Bouwvak ging adviseur Gerben Bekooy langs bij Van Berlo om voor elk van de vijf productieafdelingen een workshop veiligheidsbewustzijn te geven. Volgens Gerben is het bij deze sessies belangrijk om de dialoog te zoeken met de medewerkers. “Je wilt erachter komen wat hen eventueel belemmert in de uitvoering van hun werk, wat maakt dat ze niet doen wat ze behoren te doen? Misschien is een voorgeschreven procedure wel helemaal niet praktisch uitvoerbaar en volgen medewerkers hem daarom niet. Of wellicht is het wel praktisch maar ontbreekt er voor de mensen iets. Het is van belang hun gedachten te weten te komen en om dan met hen oplossingen te bedenken”.

Op korte termijn hebben de sessies al tot nuttige inzichten geleid. Gerben: “De sessies waren vrij levendig en daardoor ook interactief. Hierdoor zijn er in elke sessie oorzaken en belemmeringen naar boven gekomen die maken dat de medewerkers zich niet altijd houden aan de veiligheidsvoorschriften. Het is goed dat deze zaken nu uitgesproken zijn, want hierdoor konden we samen zoeken naar oplossingen voor elk probleem. Met de nadruk op samen, want zij kunnen het best bepalen of een oplossing voor hun werkbaar is of niet”. Over de langetermijneffecten van de sessies vertelt Gerben: “Wat de effecten op lange termijn zullen zijn, is moeilijk te zeggen. Dit is namelijk afhankelijk van een boel factoren. Wat in ieder geval belangrijk is, is dat er een aantal kartrekkers opstaan die aan de slag gaan met de inzichten en oplossingen die besproken zijn in deze sessie. Als paar mensen binnen de groep het voortouw neemt, zal de rest sneller volgen. Bovendien is de kracht van herhaling belangrijk. Periodiek terugverwijzen naar deze sessie en nog belangrijker, de besproken oplossingen, kan er voor zorgen dat er echt een gedragsverandering gerealiseerd wordt. De zaadjes zijn in ieder geval gepland tijdens deze sessie en nu hebben ze aandacht nodig om te groeien.”

De veiligheidsbewustzijn trainingen hebben op korte termijn dus interessante inzichten opgeleverd. Nu is het zaak dat veiligheid en veiligheidsbewustzijn onder de aandacht blijven. De start is in ieder geval goed. Van Berlo is nu aan het onderzoeken hoe ze deze sessies een positief gevolg kunnen gaan geven. Onze veiligheidsadviseur Stijn denkt hier met hen over mee.

Wil jij het veiligheidsbewustzijn binnen jouw organisatie ook verhogen? Of heb je andere vragen met betrekking tot veilig werken? Neem dan vrijblijvend contact met ons op! Wij helpen je graag verder.