Beperken van risico’s

Voedselveiligheid

De laatste jaren komt er regelmatig een geval in het nieuws van levensmiddelen die op de markt zijn gebracht, terwijl deze de voedselveiligheid in gevaar brengen. Een kwalijke zaak! Voedsel dient immers veilig te zijn voor de menselijke gezondheid. Om die reden is voedselveiligheid zeker een thema dat aandacht verdient! Organisaties die voedingsmiddelen produceren of met voedingsmiddelen werken moeten daarom zorgen dat dit op veilige wijze gebeurt met als doel levensmiddelen en producten op de markt brengen die de gezondheid en veiligheid van de consument niet in gevaar brengt. Deze verantwoordelijk gaat steeds meer over de gehele keten, omdat het aantal producerende organisatie in Nederland veelal is teruggelopen. Zij moeten dus zorgdragen voor het beperken van de risico’s en borgen dat zaken als voedselvergiftiging en bederf worden voorkomen en dat producenten de juiste en volledige productinformatie verstrekken, zodat de consument het voedsel veilig kan consumeren.

Voedselveiligheid wet- en regelgeving
Laptop werken bij CertificeringsAdvies Nederland

Meer informatie of eens sparren?

Wil je meer weten of eens sparren over het verbeteren van voedselveiligheid in jouw organisatie? Neem dan contact met ons op!

waarom voedselveiligheidsplan

Essentieel

Waarom voedselveiligheid?

Voedselveiligheid is essentieel om te kunnen garanderen dat het voedsel dat geconsumeerd wordt veilig is. Ofwel: je kunt een product consumeren zonder daar op korte of lange termijn ziek van te worden. Voedsel kan namelijk besmet zijn met schadelijke stoffen, productvreemde materialen of ziekmakers. Hoewel de voedselveiligheid in Nederland op een hoog peil is, bestaat 100% veilig voedsel niet.

1. Wat is Voedselveiligheid?

Voedselveiligheid is een term die wordt gebruikt om aan te geven in welke mate ons voedsel veilig is voor de menselijke gezondheid. Onder voedselveiligheid vallen het vóórkomen en het voorkómen van: voedselvergiftigingen, voedselintoleranties, bederf, voedselallergieën en genetisch gemodificeerde organismen.

2. Wat is het doel van Voedselveiligheid?

Het doel van voedselveiligheid is simpel: ervoor zorgen dat voedingsmiddelen voldoen aan de juiste richtlijnen waarmee deze als ‘veilig’ worden beschouwd. Consumenten mogen er niet ziek van worden. Vanuit de overheid worden bedrijven gecontroleerd op de aanwezigheid van een voedselveiligheidsplan en op de naleving van de eisen omtrent voedselbereiding.

De afgelopen jaren zijn er regelmatig gevallen geweest van voedselfraude. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

  • Honing dat werd vermengd met suikerwater;
  • Land van herkomst dat werd veranderd;
  • Paardenvlees dat werd verkocht als rundvlees.

Consumenten worden hiermee misleidt. Dit kan serieuze gevolgen hebben voor de gezondheid. Er wordt niet gecommuniceerd wat de precieze ingrediënten zijn van een product dat gevaarlijk is in combinatie met mogelijke allergieën. Onder andere hierom heeft de Europese Unie regels opgesteld voor Voedselveiligheid en Voedselkwaliteit. Deze zijn opgesteld in de Algemene Levensmiddelen Verordening (ALV). Of in het Engels: de General Food Law.

Simpel gezegd mogen levensmiddelen of producten de gezondheid en/of veiligheid van de consument niet in gevaar brengen. In de Warenwet vind je de exacte eisen die er worden gesteld. Onder andere met betrekking tot hygiëne en etikettering.

3. Wat valt er onder Voedselveiligheid?

Onder voedselveiligheid vallen intolerantie voor voedingsmiddelen, voedselvergiftigingen, bederfelijke voedingsmiddelen en voedselallergieën.

4. Wie is er verantwoordelijk voor Voedselveiligheid?

Binnen de Europese Unie zijn bedrijven in de verschillende schakels van de voedselketen de hoofdverantwoordelijke als het aankomt op voedselveiligheid. Het gaat dus onder andere om bedrijven in de landbouw, de voedingsindustrie, distributeurs, detailhandel en horecabedrijven. De Nederlandse overheid wil dat al deze ondernemers hun verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid van het voedsel dat zij produceren of verwerken.

5. Wie controleert Voedselveiligheid?

De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) controleert of levensmiddelenbedrijven de geldende wet- en regelgeving naleven. Dit kan met een eigen voedselveiligheidsplan of met een goedgekeurde hygiënecode van de sector. Om een veilig productieproces van voedingsmiddelen te kunnen garanderen moeten levensmiddelenbedrijven en diervoederbedrijven werken volgens een voedselveiligheidssysteem dat is gebaseerd op de HACCP-systematiek. Je kunt als bedrijf zelf een voedselveiligheidsplan opstellen of je kunt een goedgekeurde hygiënecode gebruiken. De NVWA controleert vervolgens de naleving hiervan.

6. Waarom is Voedselveiligheid belangrijk?

Schadelijke materialen

Alle stoffen waarvan je te veel binnenkrijgt zijn schadelijk voor de gezondheid. Het is afhankelijk van de stof hoeveel je ervan mag binnenkrijgen. Zo zijn bepaalde stoffen bij een kleine hoeveelheid al giftig en andere stoffen pas bij een zeer grote hoeveelheid. In de wet is voor bijna iedere schadelijke stof vastgelegd hoeveel je ervan mag binnenkrijgen. Toch kun je het binnenkrijgen van bepaalde schadelijke stoffen niet voorkomen. Sommige schadelijke stoffen zitten in het milieu en dus ook in ons voedsel. Gevarieerd eten kan de schade enigszins beperken. Bij schadelijke stoffen kun je denken aan:

  • Zware metalen (lood, kwik, tin en cadmium). Dit komt in Nederland gelukkig weinig voor.
  • Dioxines en PCB’s (aanwezig in vette dierlijke producten).
  • PFAS (aanwezig in ons milieu, waaronder voedsel en drinkwater).
  • PAK’s (ontstaat door verbranding, denk aan frituren of barbecueën).
  • Algengifstoffen (worden aangemaakt door algen en daardoor mogelijk aanwezig in schelpdieren).
  • Hormonen (in de Europese Unie mogen geen hormonen worden toegediend aan dieren).
  • Verpakkingsresten (verpakkingsmaterialen mogen geen stoffen afgeven die schadelijk zijn voor de gezondheid.

Productvreemde materialen

Productvreemde materialen kunnen erg gevaarlijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan stukjes glas of metaal die onbedoeld in het voedsel terecht zijn gekomen. Om dit te voorkomen zijn er algemene regels opgesteld voor het verwerken van voedsel.

Ziekmakers

Ziekmakers zijn bijvoorbeeld niet altijd door onze zintuigen te waarnemen. Je kunt ze niet zien, proeven of ruiken. Bij ziektemakers kun je denken aan bacteriën, parasieten of virussen die kunnen leiden tot een voedselvergiftiging. Klachten daarvan zijn braken, misselijkheid en diarree. Vaak gaan deze klachten vanzelf weer over, maar in uitzonderlijke gevallen kunnen ze op lange termijn ernstige gevolgen hebben. Bekende ziektemakers zijn salmonella, e.coli (EHEC) en campylobacter.

Vaak ontstaan voedselinfecties thuis. Zorg er daarom altijd goed voor dat je hygiënisch te werk gaat tijdens het kopen, bewaren en bereiden van voedsel. Mensen met een lage weerstand zijn extra gevoelig voor ziekteverwekkers.

7. Wat is voedselveilig werken?

Voedselveilig werken is in principe werken volgens bepaalde richtlijnen waarmee je waarborgt dat voedsel veilig is en dus geen negatieve gevolgen kan hebben voor de consument. Dit geldt voor het gehele productieproces. Door voedselveilig te werken kun je voldoen aan een bepaalde kwaliteitsnorm die wordt gesteld aan voedsel. Voedselveiligheid is in vier vormen te onderscheiden:

  • Biologische voedselveiligheid. Voedsel kan gedurende het gehele voedselproces worden blootgesteld aan schimmels en bacteriën (micro-organismen).
  • Chemische voedselveiligheid. Voedsel kan worden blootgesteld aan vreemde stoffen. Vaak zijn dit stoffen die om technische redenen in het product verwerkt worden, ofwel: additieven.
  • Fysische voedselveiligheid. Tijdens de productie van voedsel kan het voorkomen dat metaal of glas verwerkt wordt. Verdwaalde stukjes glas of metaal worden met behulp van specifieke apparatuur uit het voedsel gefilterd.
  • Biotechnologische voedselveiligheid. Hierbij worden genetisch gemodificeerde organismen toegevoegd aan het voedsel. Dit moet worden goedgekeurd door de EAV. Dit is binnen de Europese Unie de instelling die de toevoeging van genetisch gemodificeerde organismen controleert.

Om voedselveiligheid aantoonbaar te maken, wordt vaak aansluiting gezocht bij bestaande kwaliteitsnormen voor voedselveiligheid.

8. Soorten risico’s bij Voedselveiligheid

Tijdens het produceren en of bewerken van voeding kunnen er risico’s ontstaan denk daarbij bijvoorbeeld aan het gevaar en risico van de processen maar ook het gebruik van grondstoffen en de transport bewegingen.

9. Welke gevaren worden in Voedselveiligheid onderscheiden?

Er zijn verschillende risico’s bij voedselveiligheid dit kunnen chemische gevaren zijn denk bijvoorbeeld aan vreemde stoffen in de voeding. Fysische gevaren kunnen ontstaan bij bijvoorbeeld het gebruik van plastic of glas in het proces die terecht kunnen komen in de voeding. Microbiologische gevaren kunnen ontstaan tijdens het bereiden van of gedurende het produceren en of bewerken van voedsel.

CAN-Voedselveiligheid-FSSC-Versie-6

10. Eisen en regels van Voedselveiligheid

Voedselveiligheid moet voldoen aan de algemene regels voor voedingsmiddelen ook wel genoemd: De wet Algemene levensmiddelen verordening (ALV)
ALV Verordening.
De Algemene levensmiddelen verordening (ALV) valt onder de Europese wetgeving en heet ook wel de General Food Law. Deze wet kijkt naar de hele productieketen van voedingsmiddelen en veevoer. Er zijn dus voorschriften van de boer tot aan de gebruiker.

11. Wat is het verschil tussen kwaliteit en voedselveiligheid?

‘Kwaliteit’ houdt in dat een product aan de specificaties en verwachtingen van de consument voldoet. Producten moeten altijd voedselveilig zijn. Een product kan bijvoorbeeld voedselveilig zijn maar als het bijvoorbeeld niet lekker smaakt dan voldoet het niet aan de kwaliteitsnormen. Denk hier bijvoorbeeld aan een stukje vlees wat een donkere kleur heeft. Voedselveiligheid is een vereiste denk hierbij bijvoorbeeld aan het HACCP-systeem (Hazard Analysis Critical Control Points) met het toepassen van het HACCP-systeem voldoe je aan de wettelijke verordening inzake levensmiddelen. Het opstellen van een HACCP-plan waarin je de kritische beheers punten documenteert moeten de volgende informatie bevatten:

  • Gevaren voor voedselveiligheid die bij het CCP moeten worden beheerst
  • Beheersmaatregelen
  • Kritische grenswaarden
  • Bewakingsprocedures
  • Correcties en corrigerende maatregelen
  • Verantwoordelijkheden en bevoegdheden
  • Registraties inzichtelijk maken van de bewaking van de CCP.

Organisaties die werken met voedsel voorkomen hiermee dat de veiligheid van het eten en drinken in gevaar komt.

12. Wat is een Voedselveiligheidscultuur?

Het is een term die je langzaamaan steeds vaker terug hoort komen: voedselveiligheidscultuur. Of officieel gezegd: Food Safety Culture. De term is officieel in 2018 ontstaan door het Global Food Safety Initiative (GFSI). Volgens het GFSI ligt de kern van een voedselveiligheidscultuur bij gedeelde waarden, overtuigingen en normen die van invloed zijn op de mindset en het gedrag ten aanzien van voedselveiligheid in de hele organisatie. Dit zijn externe prikkels die ervoor zorgen dat jij iets met voedselveiligheidscultuur moet doen. Voedselveiligheidscultuur is echter een onderwerp dat zich niet laat vangen in een mooi beleidsdocument of doelstellingen. Cultuur heeft te maken met alle gewoontes, gedragingen en (on-)geschreven regels binnen het bedrijf.

13. Stappenplan Voedselveiligheidscultuur

Een voedselveiligheidscultuur opzetten gebeurt niet van de een op de andere dag. Het heeft continu tijd en aandacht nodig. Het gedrag, de overtuigingen en de in praktijk uitgedragen normen hebben invloed op deze cultuur. Het stappenplan is opgebouwd uit de volgende stappen:

  • Draagvlak en betrokkenheid
  • Voedselveiligheidsbeleid
  • Communicatie
  • Opleiden van medewerkers
  • Aanspreekcultuur
  • Resultaten meten

Kom in contact met de partner in certificeren!

Meer informatie over de mogelijkheden?

Vraag direct en vrijblijvend een offerte op maat aan of neem contact met ons op!