Omgevingswet op komst! Wat betekent dat voor jou?

Onlangs is het nieuws naar buiten gebracht dat de invoering van de Omgevingswet opnieuw wordt uitgesteld omdat het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) (een website waar je je activiteiten kunt gaan aanmelden) nog niet goed werkt in verband met IT-technische problemen. De nieuwe streefdatum van de wet is 1 juli 2023. Ondanks dat de invoering al diverse keren is uitgesteld, kun je je wel vast voorbereiden op de veranderingen. Sterker nog: bij bepaalde certificeringen toetsen auditoren je al op de mate van voorbereiding. Is jouw organisatie bijvoorbeeld ISO 14001 gecertificeerd of staat dit op de planning? Let dan goed op!

De Omgevingswet is een wet die wordt ontwikkeld om de regels voor ruimtelijke ontwikkelingen te vereenvoudigen en samen te voegen. Oorspronkelijk was de wet voornamelijk relevant voor gemeentes, maar omdat de verantwoordelijkheden doorsijpelen van gemeentes naar aannemers is de wet ook voor het bedrijfsleven relevant. Concreet verandert het volgende:

Met invoering van het Digitaal Stelsel Omgevingswet wordt wetgeving meer gedecentraliseerd waardoor we te maken krijgen met lokale wetgeving. In het DSO kunnen initiatiefnemers, aannemers, onderaannemers en omwonenden snel zien wat er allemaal mag in de omgeving en wanneer er een vergunning aangevraagd moet worden. Hiermee worden uiteindelijk de volgende websites vervangen:

De Omgevingswet staat al een lange tijd op de agenda van de Tweede Kamer. Zo werd de wet in 2015 al aangenomen door de Tweede Kamer en in 2016 door de Eerste Kamer. De invoering is sindsdien meerdere malen uitgesteld. Dit keer tot 1 juli 2023. De oorzaak van het uitstel ligt bij uitvoeringsproblemen op het gebied van ICT. Het Adviescollege ICT-toetsing (AcICT) heeft een onderzoek uitgevoerd naar het DSO en heeft hier een advies voor gegeven. In het kort adviseert het AcICT:

Nu de invoering van de Omgevingswet is uitgesteld, is daarbij het algemene advies van de AcICT om de tijd te nemen voor een fundamentele heroriëntatie. Volgens Minister de Jonge is er dankzij het uitstel tot aan 1 juli 2023 nu voldoende extra ‘oefentijd’.

Omdat de wet breed georiënteerd is met een groot gebied aan verantwoordelijkheden heeft de wet simpel gezegd invloed op iedereen die actief is in de fysieke leefomgeving. Denk aan burgers, bedrijven en de overheid. De overheid streeft ernaar om het nieuwe omgevingsrecht flexibeler en transparanter te maken waardoor vernieuwende ideeën van participerende partijen meer kans van slagen hebben. Overheden moeten zelfs aantonen hoe de participatie onderdeel is geweest van besluiten over plannen, projecten of visies. Daarmee krijgen burgers en bedrijven dus meer invloed.

De Omgevingswet heeft voor iedere partij andere uitdagingen en daardoor ook een ander startpunt voor de implementatie ervan. Als we kijken naar MKB-bedrijven dan veranderen de regels die momenteel gelden meestal niet. De inhoud ervan staat alleen op een andere plek: het DSO. Echter wordt door iedere gemeente wel een omgevingsplan opgesteld. Daarin staan de gemeenteregels op het gebied van ruimtelijke ordening, bouwen en milieu (denk aan hinder zoals geluid en geur). De regels van het Rijk verhuizen dus naar gemeenten en waterschappen.

Naast deze regels gaat er wel nog een specifieke zorgplicht gelden voor handelingen waarvan iedereen zou moeten weten dat ze niet door de beugel kunnen. Wanneer je een activiteit gewoon op de gebruikelijke manier uitvoert, zal die zorgplicht niet overtreden worden. Wat door de Omgevingswet exact voor jou gaat veranderen, vind je op www.iplo.nl. (Indien de werkzaamheden van je organisatie niet wijzigen, dan geldt er een overgangsperiode van twee jaar. Na deze twee jaar moeten alle organisaties voldoen aan de Omgevingswet.)

Vanuit de ISO 14001 contextanalyse wordt het AIM Online ingevuld. Daaruit komt een lijst met de voor jou relevante wet- en regelgeving en vanuit daar doe je een check op compliancy. Dit proces wordt vervolgens geborgd met de Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus (zie afbeelding).

Dit gaat met invoering van de Omgevingswet veranderen. De wetgeving zelf verandert echter niet. De wijze waarop je het aanvraagt wel. Vooraf bepaal je wat je milieubelastende activiteiten (MBA’s) zijn. In hoofdstuk 3 van het ‘Besluit Activiteiten Leefomgeving’ (Bal) vind je vervolgens een uitleg per MBA, inclusief een bespreking van de vergunningsplicht en de algemene regels die van toepassing zijn. De uitleg van die algemene regels vind je in hoofdstuk 4 en 5 van het Bal. Met deze verandering is er veel meer focus op wat jouw organisatie precies uitstoot en welke specifieke vergunningen je daarvoor nodig hebt. Vanuit daar komen ook de eisen naar voren waaraan je moet voldoen. Hierna komt de compliancy verplichting en beoordeel je of je aan alle eisen voldoet. Ook dit proces wordt geborgd door middel van de PDCA-cyclus (zie afbeelding).

Aangezien de Omgevingswet nog niet is ingevoerd, klinkt het wellicht vreemd dat je er wel al mee aan de slag moet binnen de ISO 14001 norm. Auditoren hebben met elkaar afgestemd dat organisaties er bewust mee bezig moeten zijn. Zeker aangezien de Omgevingswet toch een keer ingevoerd gaat worden, is het goed om er vast op voorbereid te zijn en je niet pas hoeft te starten na de invoering van de wet. Auditoren toetsen daarom tijdens de ISO 14001 audit of je als organisatie voorbereid bent op de implementatie van de Omgevingswet. Die voorbereiding kun je aantonen met een Plan van Aanpak waarin staat hoe je je huidige register wet- en regelgeving gaat omzetten naar de Omgevingswet. Zo’n Plan van Aanpak zou je als volgt op kunnen bouwen:

Organisaties die momenteel al ISO 14001 gecertificeerd zijn, moeten een Management of Change (MOC) plan kunnen laten zien.

Heb je advies of ondersteuning nodig bij het implementeren van de Omgevingswet of met het behalen van de ISO 14001 certificering? Neem dan gerust contact met ons op! Onze adviseurs helpen je graag.