Met welke voedselveiligheid wet- en regelgeving moet je als organisatie rekening houden?

Bij CertificeringsAdvies Nederland krijgen we regelmatig de vraag met welke voedselveiligheid wet- en regelgeving je als organisatie rekening dient te houden. En als vervolgvraag welke voedselveiligheid certificeringen verplicht zijn om te behalen als organisatie. Dat vormde voor ons de aanleiding om hierover een blogartikel te schrijven. In dit artikel vertellen we wat meer over de geldende wet- en regelgeving omtrent voedselveiligheid en zetten we uiteen welke normen er allemaal zijn op het gebied van voedselveiligheid. Uiteraard beantwoorden we daarbij ook de vraag wanneer een bepaalde norm wel of niet verplicht is.

Voor alle landen in de Europese Unie gelden dezelfde regels voor voedselveiligheid en voedselkwaliteit. Deze regels zijn vastgelegd in de ‘Algemene Levensmiddelen Verordening’ (ALV), ook wel bekend als ‘General Food Law’. De Europese regels voor voedselveiligheid uit de ALV zijn in Nederland doorvertaald naar diverse wetten zoals de ‘Warenwet’ waarin staat aan welke (hygiëne)eisen voedingsmiddelen en aanverwante producten moeten voldoen en bijvoorbeeld de ‘Wet dieren’ waarin eisen worden gesteld aan de veiligheid van vlees en andere dierlijke producten. In Nederland houdt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), zowel bij producenten, handelaren als horeca, toezicht op de voedselproductie- en verkoop.

Naast de Algemene Levensmiddelen Verordening (ALV) werken landen van de Europese Unie (EU) ook nog samen op twee andere fronten:

De laatste jaren is er een flinke ontwikkeling geweest met betrekking tot voedselveiligheid certificeringen. Zo zijn er diverse normen op het gebied van voedselveiligheid waarvoor je jezelf als organisatie kunt laten certificeren. Onder andere:

Veel organisaties vragen zich af of een voedselveiligheid certificaat verplicht is. Daarover kunnen we kort zijn: nee, geen enkel certificaat is verplicht vanuit de wetgeving. Certificeren hoeft dus niet. Het kan echter wel een eis zijn van je opdrachtgever(s) of je gebruikt de norm juist om je eigen organisatie goed te structureren. In deze gevallen kun je ervoor kiezen om een bepaald voedselveiligheid certificaat te behalen om de opdracht niet te verliezen en makkelijk(er) in te kunnen spelen op toekomstige opdrachten met deze eis.

De snelst groeiende norm op het gebied van voedselveiligheid van dit moment is ISO 22000. Is ISO 22000 verplicht? Nee, zoals gezegd, ISO 22000 behalen is niet verplicht. Een ISO certificering is onafhankelijk, dus je kunt als organisatie zelf bepalen of je deze wilt omarmen of niet. Het is echter wel een wereldwijd geldende standaard waar veel status en betrouwbaarheid aan ontleend kan worden. Veel organisaties die operationeel zijn in de voedingsmiddelensector kiezen ervoor om een ISO 22000 certificering te behalen omdat dit geëist/gevraagd wordt vanuit opdrachtgevers en dus commerciële waarde oplevert.

Het is nog niet eerder benoemd in dit artikel, maar wanneer je in Nederland over voedselveiligheid praat, dan praat je al snel over HACCP. Veel organisaties vragen zich af wanneer HACCP verplicht is. Daarbij is het allereerst belangrijk om onderscheid te maken tussen een HACCP certificering en HACCP richtlijnen. Hieronder een uitleg:

Een HACCP certificaat was voorheen gangbaar in Nederland, maar er worden al jaren steeds minder certificaten uitgegeven. Om die reden is besloten om de HACCP certificering per 1 januari 2021 definitief uit te faseren. HACCP certificering is dus niet (meer) verplicht en eerder uitgegeven certificaten zijn niet meer geldig. Alternatieven voor HACCP certificering zijn de certificeringen zoals hierboven genoemd (ISO 22000, FSSC 22000, IFS of BRC).

Dat neemt echter niet weg dat de HACCP richtlijnen verdwijnen. De HACCP regels zijn de basisregels voor voedselveiligheid die vastgesteld zijn door de Codex Alimentarius. Het volgen van de HACCP richtlijnen is en blijft vanuit de ALV-wet een verplichting binnen de voedingsmiddelenbranche. HACCP staat voor Hazard Control Analysis and Critical Control Points en is een systeem dat wereldwijd gehanteerd wordt voor de vaststelling en beheersing van voedselveiligheidsrisico’s. Andere normen binnen voedselveiligheid, zoals bijvoorbeeld ISO 22000, zijn gebaseerd op die HACCP richtlijnen.

Een HACCP certificaat is dus niet (meer) verplicht, maar wanneer je levensmiddelen bereidt of verhandelt, dan moet je een verplicht voedselveiligheidsplan hebben wat gebaseerd is op HACCP richtlijnen. In de praktijk wordt zo’n voedselveiligheidsplan daarom ook wel een HACCP plan genoemd. Zo’n plan bestaat uit zeven veiligheidsfasen met als doel identificeren, evalueren en nakijken van gevaren op het gebied van voedselveiligheid.

Het is ook mogelijk om als organisatie die actief is in een bepaalde branche, gebruik te maken van een kant-en-klare hygiënecode van een brancheorganisatie. Een hygiënecode kan gezien worden als een praktisch handboek dat door branche- en sectororganisaties voor een bepaalde sector, zoals bakkers, slagers, horeca, zorginstellingen etc., wordt opgesteld. Een hygiënecode is officieel erkend en mag daarom ingezet worden ter vervanging van een voedselveiligheidsplan. Op die manier kunnen kleinere bedrijven relatief snel en eenvoudig aan de wetgeving voldoen.

In dit artikel is beknopt uiteengezet welke wet- en regelgeving er allemaal speelt rondom voedselveiligheid. Zo ben je te weten gekomen dat er diverse voedselveiligheid certificaten zijn en weet je ook dat deze certificaten, zoals bijvoorbeeld ISO 22000, niet verplicht zijn voor organisaties vanuit de wetgeving. Dat neemt echter niet weg dat organisaties die actief zijn in de voedingsmiddelenbranche, vanuit de wetgeving, wel degelijk moeten voldoen aan richtlijnen. Zo is werken volgens HACCP richtlijnen verplicht en dient er een HACCP plan te worden opgesteld.

Wil je graag meer informatie hierover? Of wil je aan de slag met het behalen van een certificering binnen voedselveiligheid? Neem dan gerust contact met ons op. Onze adviseurs vertellen je graag meer over de mogelijkheden.