Is VCA verplicht?

Is VCA verplicht? Het antwoord is nee. Het VCA certificaat is wettelijk niet verplicht in Nederland. Dat neemt echter niet weg dat het voor organisaties die (regelmatig) werkzaamheden uitvoeren met verhoogd risico met betrekking tot veiligheid en gezondheid, uiterst verstandig is om een VCA certificering te behalen. In dit artikel vertellen we daar meer over. Ook beantwoorden we een aantal veelgestelde vragen rondom dit onderwerp.

VCA, ofwel Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers, vormt de basis voor een gezonde en veilige werkomgeving. Het doel van de VCA-norm is medewerkers binnen organisaties kennis en bewustzijn bijbrengen op gebied van veiligheid en gezondheid op de werkplek om op die manier onveilige situaties, en daarmee gepaard ongevallen, te voorkomen. Door VCA te omarmen, zijn werknemers beter geïnstrueerd en zijn ze zich bewuster van de eventuele risico’s bij het werk dat ze uitvoeren.

Op de vraag is VCA verplicht hebben we al antwoord gegeven: nee, VCA is niet wettelijk verplicht. Toch kan VCA wel een verplichtend karakter krijgen als het als eis wordt gesteld door opdrachtgevers en/of in aanbestedingen. VCA is dan een voorwaarde voor de opdracht of voor het meedoen aan de aanbesteding.  Je moet dan aantoonbaar kunnen maken dat je VCA gecertificeerd bent of werkt conform de norm.

Een VCA-certificaat voor organisaties is niet wettelijk verplicht. Dat is echter wel het geval voor de Risico-Inventarisatie en – Evaluatie (RI&E). Vanuit de Arbowet is iedere organisatie verplicht om de RIE op orde te hebben. Voor organisaties waar meer dan 25 medewerkers in dienst zijn, dient een RI&E ook nog eens getoetst te worden.

Een RIE heeft betrekking op het, eventuele, VCA certificaat dat je als organisatie behaalt. In het kader van VCA dient de RI&E namelijk uitgebreid te worden met een zogenaamde Taak-Risico-Analyse (TRA). Dit noemen we de ‘VGM-RIE’, welke onderdeel is van de VCA-certificering. Een VGM-RIE dient getoetst te worden door een kerndeskundige, zoals bijvoorbeeld een MVK-deskundige.

In deze video legt onze adviseur daar meer over uit.

*Transcriptie onderaan deze pagina

Wanneer heb je dan VCA nodig, ofwel voor wie is VCA verplicht? Onze adviseur vertelt er meer over in deze video:

De VCA norm legt eisen op aan organisaties voor het bieden van een veilige en gezonde werkomgeving. De norm kan ook helpen bij het verhogen van het veiligheidsbewustzijn in je organisatie.

Wanneer je als organisatie een VCA certificering behaald, dan is het echter wel verplicht dat de operationele medewerkers een VCA persoonscertificering behalen. De VCA-Basis of VCA-VOL persoonscertificering is te behalen door een training daarover te volgen welke wordt afgesloten met een VCA-examen.

Wanneer je in ogenschouw neemt dat de vraag ‘is een VCA verplicht’ met nee wordt beantwoord, dan kun je jezelf afvragen waarom je dan een VCA-certificaat zou willen behalen? Eén van de redenen is hierboven al kort benoemd: simpelweg vanuit je eigen intrinsieke motivatie om op die manier een gezonde en veilige werksituatie te creëren voor de medewerkers binnen je organisatie.

Regelmatig krijgen we de vraag gesteld wat de geldigheid van VCA is. Hoelang is VCA geldig? Het antwoord daarop: VCA is drie jaar geldig, maar daarbij dienen er wel jaarlijks controle-audits plaats te vinden! Hoe zit dat?

Houd er rekening mee dat een VCA-traject geen eenmalige exercitie is. Veilig en gezond werken is niet iets wat je eenmalig ‘even’ opzet; het vraagt om continue verbetering. De organisatie en de omgeving van de organisatie zijn altijd in beweging en dus moet je continu alert zijn op en inspelen op veranderende risico’s. Dat vraagt om een procesmatige manier van werken.

Om die reden is de geldigheid van een VCA certificaat drie jaar, waarbij jaarlijkse opvolgaudits verplicht zijn. Tijdens die opvolgaudits wordt gecontroleerd of de organisatie nog voldoet aan de VCA eisen en er nog gewerkt wordt middels het opgezette VCA systeem (of handboek). Middels deze interne audits en externe audits verzamel je bewijs, waarmee je aan kunt tonen dat je ‘in control’ bent en constateer je verbeterpunten waarop je gaat inspelen.

Om de vraag ‘ben ik verplicht om te werken met aannemers VCA 1 ster als ik VCA 2 ster heb’ te kunnen beantwoorden, is het allereerst van belang om te weten waar de vraag vandaan komt.

Binnen de VCA** (2 ster) norm gaat hoofdstuk 10 – van VCA norm versie 2016/6.0 – over de inkoop van diensten, ofwel het inschakelen van dienstverleners die voldoende VGM-kennis hebben. Binnen Hoofdstuk 10 van de norm is normelement 10.1 een zogenaamde ‘aanvullende vraag’. Er zijn in totaal 8 aanvullende vragen, ook wel eisen genoemd, voor een bedrijf dat VCA 2 ster gecertificeerd is of wil worden. Als bedrijf dien je aan minimaal 4 van de 8 aanvullende vragen te voldoen en daarbij kun je zelf bepalen welke 4 dat zijn. Eén van de keuzes kan dus zijn dat je gaat voldoen aan normelement 10.1.

Normelement 10.1 eist van een organisatie dat deze ervoor zorgt dat de onderaannemers op de werkvloer aan alle van toepassing zijnde VCA eisen voldoen om zo zeker te stellen dat er voldoende VGM-kennis en kunde is bij de onderaannemer. Dit komt de veiligheid(keten) op projectlocaties namelijk ten goede en is tevens van belang met betrekking tot de Arbeidsomstandighedenweten (voorheen de Arbowet).

Indien je als organisatie enkel VCA-gecertificeerde onderaannemers inschakelt of indien de onderaannemer voldoet aan de zogeheten ‘bijlage A’ van de VCA-norm, dan kun je als organisatie voldoen aan normelement 10.1. Bijlage A uit de VCA-norm verlangt namelijk dat er wordt voldaan aan de kerneisen van VCA zoals:

Wanneer de onderaannemer voldoet aan bijlage A, dan hoeft deze niet VCA-gecertificeerd te zijn. Dit moet echter aantoonbaar gemaakt worden en dat vergt meer tijd en energie dan het hebben en opvragen van een VCA-bedrijfscertificering. Met een VCA-bedrijfscertificering is immers aantoonbaar dat de onderaannemer aan de gestelde veiligheidseisen voldoet.

Welke VCA heeft een ZZP’er nodig? En is VCA verplicht voor ZZP’ers? Goede vragen die we regelmatig horen. Allereerst: Een VCA ‘bedrijfscertificering’ is niet verplicht voor ZZP’ers. Maar hoe werkt het dan wel?

De laatste jaren is het aantal ZZP’ers flink toegenomen; voornamelijk ook in de bouwsector. Aannemers hebben daarom vaak een gemêleerd gezelschap van onderaannemers, zpp’ers en uitzendkrachten voor zich werken. Een belangrijke vraag is: wat betekent dit nu precies voor de verplichtingen en verantwoordelijkheden wanneer het aankomt op veiligheid? Vanzelfsprekend dient veiligheid grote aandacht te hebben, bij iedereen. Tot op zekere hoogte is iedereen zelf verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen veiligheid. Er zijn echter wel een aantal verschillen tussen het werken als zzp’er en als werknemer in loondienst.

Wanneer je werkt als zzp’er draag je zelf verantwoording voor de risico’s en maatregelen die genomen worden op het gebied van veiligheid en gezondheid. Er is dan geen sprake van een gezagsverhouding. Dat wil zeggen: de zzp’er is zelf verantwoordelijk voor het resultaat van de klus, en bepaalt hoe en met welk materieel hij deze gaat uitvoeren.

Het komt echter vaak voor dat er wel sprake is van een gezagsverhouding. Dit is bijvoorbeeld in het geval van een aannemer die (tijdelijk) een zzp’er inhuurt voor een bepaalde klus. De zzp’er zal dan geïnstrueerd worden en onder direct toezicht werken. In dit geval is er dus wel sprake van een gezagsverhouding.

Daarom zal de aannemer die werk heeft aangenomen, maar hiervoor zelf een zzp’er inhuurt, gezien worden als een werkgever. De ingehuurde zzp’er wordt dan gezien als een werknemer. ‘Echte’ zzp’ers zijn in tegenstelling tot werknemers dan ook (financieel) aansprakelijk wanneer er problemen ontstaan.

De gezagsverhouding heeft daarnaast ook invloed op de mate waarin de Arbowetgeving van toepassing is. Voor zzp’ers is slechts een deel van de regels van toepassing. Echter, het kan niet zo zijn dat bepaalde klussen aan zzp’ers worden uitbesteed, omdat deze te gevaarlijk zijn. Ook zij zullen zich dan aan de voorschriften moeten houden. Het gaat hierbij met name om de volgende zaken:

Een zzp’er die zelfstandig risicovolle taken uitvoert is verplicht te beschikken over een VCA-VOL diploma. Voor operationele werknemers is een VCA-Basis meestal voldoende. Vaak zijn in risicovolle branches, zoals de bouw, de bedrijven zelf ook VCA-gecertificeerd. In veel gevallen zullen zij dan ook uitsluitend werken met andere VCA-gecertificeerde bedrijven.

Een vraag die we regelmatig horen is: ‘Is VCA verplicht op de bouwplaats?’. Nee! Ook daar is VCA niet wettelijk verplicht, maar zoals hierboven geschetst, is het wel sterk aan te raden om VCA certificering te behalen als bouwbedrijf. Enerzijds omdat je daarmee een veilige en gezonde werkomgeving creëert voor je medewerkers, aantoonbaar maakt dat je dit serieus neemt en onder andere kunt voldoen aan eisen van opdrachtgevers die VCA als voorwaarde stellen bij opdrachten (of aanbestedingen). VCA verplicht op de bouwplaats? Nee dus, maar omdat de bouwplaats bij uitstek een risicovolle omgeving is om in te werken, is het juist hier een zeer verstandige keuze om veiligheid hoog in het vaandel te hebben!

In dit artikel heb je kunnen lezen dat een VCA certificering niet wettelijk verplicht is. Zoals we hebben geschetst in dit artikel, is het, zeker voor organisaties die risicovolle werkzaamheden uitvoeren, wel degelijk aan te raden om een VCA certificering te behalen. Wil je daarover meer informatie? Of wil je direct aan de slag met VCA? Neem dan gerust contact met ons op of vraag geheel vrijblijvend een offerte aan.