Leestijd: 8 minuten

Informatiebeveiliging in de zorg: een onmisbare schakel!

De zorgsector werkt met uiterst gevoelige patiëntgegevens, waardoor een datalek desastreuze gevolgen kan hebben. Wet- en regelgeving zoals NEN 7510 en de AVG maken informatiebeveiliging niet alleen noodzakelijk, maar ook verplicht. Hoe zorg je ervoor dat jouw organisatie compliant is?

NEN 7510 risicoanalyse
Laurens Hekkink
Laurens Hekkink
Adviseur

Ik ben Laurens Hekkink, een toegewijde security expert bij Certificeringsadvies.nl. Mijn passie en expertise liggen in het waarborgen van bedrijfsbeveiliging en dataprivacy, en ik zet me in voor een veiligere digitale wereld.

laurens.hekkink@certificeringsadvies.nl

Informatiebeveiliging en de zorgsector zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit komt onder andere door steeds strengere wet- en regelgeving, waardoor informatiebeveiliging niet langer optioneel is, maar een verplicht karakter heeft. Zorgorganisaties worstelen dagelijks met vragen als: Hoe voldoen we aan de NEN 7510, de AVG en andere wettelijke eisen? en wat zijn de minimale beveiligingsmaatregelen en hoe implementeren we die effectief? Daarnaast neemt de dreiging van cyberaanvallen alleen maar toe, wat de noodzaak om informatiebeveiliging goed te regelen des te groter maakt. De zorgsector werkt bovendien met uiterst gevoelige patiëntgegevens, waardoor een datalek grote gevolgen kan hebben. Het risico op boetes, reputatieschade en verlies van vertrouwen is aanzienlijk en moet te allen tijde worden voorkomen.Informatiebeveiliging is dan ook niet meer weg te denken uit de zorg. In dit artikel bespreken we hoe zorgorganisaties en leveranciers in de sector hier op een effectieve en verantwoorde manier mee om kunnen gaan.

Informatiebeveiliging in de zorg als verplichting

De zorgsector opereert binnen een complex kader van wet- en regelgeving, waarin veilig omgaan met informatie een essentiële rol speelt. Zorginstellingen verwerken immers gevoelige patiëntgegevens, waarvoor strikte beveiligingsmaatregelen noodzakelijk zijn. De eisen op dit gebied worden steeds verder aangescherpt. Zo is de Wet informatiebeveiliging sinds 2023 verplicht voor ziekenhuizen, waarbij de NEN 7510-norm als fundament dient. Dit maakt het des te urgenter om aan de slag te gaan met aantoonbare informatiebeveiliging.

Veel zorginstellingen en leveranciers kiezen daarom voor erkende beveiligingsstandaarden, zoals ISO 27001 of NEN 7510. Deze normen sluiten niet alleen aan op de geldende wet- en regelgeving, maar bieden ook extra voordelen, zoals een gestructureerde aanpak en risicobeperking. Maar met welke wet- en regelgeving heeft de zorgsector precies te maken?

Belangrijke wet- en regelgeving voor de zorg

Zorginstellingen en leveranciers mogen bij de verwerking van persoonsgegevens geen onnodige risico’s lopen. Bekende wettelijke kaders en verplichtingen zijn onder andere:

  • AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming)
  • EGIZ (Besluit Elektronische Gegevensverwerking in de Zorg)
  • Wbni (Wet Beveiliging Netwerk- en Informatiesystemen)
  • Wet gebruik BSN in de zorg

Wet informatiebeveiliging – Voor ziekenhuizen geldt dat de IGJ vanaf 2024 vereist dat zij aantoonbaar voldoen aan de NEN 7510, wat in de praktijk vaak neerkomt op certificering.

In de kern verplicht de wet zorginstellingen om zowel technische als organisatorische maatregelen te treffen, zodat een adequaat niveau van informatiebeveiliging gewaarborgd is. Dit kan per organisatie verschillen, maar de basisprincipes blijven hetzelfde.

De drie pijlers van informatiebeveiliging in de zorg

Informatiebeveiliging draait om drie fundamentele aspecten:

  • Beschikbaarheid – Medische gegevens moeten op het juiste moment en de juiste plaats toegankelijk zijn voor bevoegde zorgverleners.
  • Integriteit – De juistheid en betrouwbaarheid van medische gegevens moeten gewaarborgd zijn.
  • Vertrouwelijkheid – Alleen geautoriseerde personen mogen toegang hebben tot medische gegevens.

Deze principes vormen de kern van de eisen die vanuit wet- en regelgeving worden gesteld. Met de toenemende digitalisering in de zorg worden steeds meer medische gegevens opgeslagen en uitgewisseld, wat extra risico’s met zich meebrengt. Dit beperkt zich niet alleen tot IT-beveiliging, maar omvat ook fysieke beveiliging (zoals panden, behandelruimtes en apparatuur), procesinrichting en vooral het bewustzijn van medewerkers. Een effectief informatiebeveiligingsbeleid vraagt dan ook om een integrale aanpak, waarin zowel techniek, organisatie als mens centraal staan.

NEN 7510 informatiebeveiliging in de zorg

Het naleven van alle wet- en regelgeving binnen de zorgsector is een uitdaging. Waar start je als zorginstelling of leverancier? Moet je je werkwijze volledig omgooien of kun je voortbouwen op bestaande processen? Hoe weet je zeker dat je aan alle eisen voldoet? En minstens zo belangrijk: hoe krijg je iedereen binnen de organisatie mee en vergroot je het bewustzijn rondom informatiebeveiliging?

Een NEN 7510-informatiebeveiligingsmanagementsysteem biedt hiervoor concrete handvatten. De NEN 7510 is een managementsysteemnorm specifiek gericht op informatiebeveiliging in de zorg. Wereldwijd bestaan er verschillende managementsysteemnormen, zoals voor kwaliteitsmanagement (ISO 9001), milieumanagement (ISO 14001) en veiligheidsmanagement (ISO 45001). Wat ze gemeen hebben, is dat ze allemaal zijn gebaseerd op de Plan-Do-Check-Act (PDCA)-cyclus, een methode waarmee organisaties continu verbeteren en voldoen aan wet- en regelgeving.

Het NEN 7510 ISMS werkt volgens de Plan-Do-Check-Act (PDCA)-cyclus, een bewezen methode om informatiebeveiliging structureel te borgen en continu te verbeteren:

  • Plan: Bepaal de eisen en verwachtingen van belanghebbenden, waaronder wet- en regelgeving. Breng risico’s in kaart en stel beleid en maatregelen op om deze te beheersen.
  • Do: Voer het beleid en de maatregelen uit in de praktijk.
  • Check: Monitor en toets of de maatregelen effectief zijn en of aan de eisen wordt voldaan.
  • Act: Werk continu aan verbetering en stuur bij waar nodig.

Hoewel het opzetten van een NEN 7510-managementsysteem tijd en inspanning vraagt, blijkt in de praktijk dat het na implementatie geen onnodige ballast vormt. Wanneer informatiebeveiliging goed is geïntegreerd in de dagelijkse werkwijze en het bewustzijn binnen de organisatie op niveau is, wordt het simpelweg een nieuwe, vanzelfsprekende manier van werken.

NEN 7510 en de relatie met ISO 27001

De NEN 7510 is gebaseerd op de internationale norm ISO 27001, de wereldwijde standaard voor informatiebeveiliging. Hoewel de structuur en inhoud grotendeels overeenkomen, maakt de NEN 7510 een specifieke vertaling naar de zorgsector. Dit betekent dat de algemene eisen uit ISO 27001 zijn aangescherpt en uitgebreid, met een focus op het beveiligen van medische persoonsgegevens. Door de Harmonized Structure, een uniforme opbouw van ISO-managementsysteemnormen, sluit NEN 7510 naadloos aan op andere normen zoals ISO 9001 (kwaliteitsmanagement). Dit maakt een geïntegreerde implementatie eenvoudiger voor organisaties die meerdere normen willen toepassen.

De NEN 7510 omvat een breed scala aan processen en maatregelen om informatiebeveiliging in de zorg te borgen. Veel zorgorganisaties ervaren de norm in eerste instantie als omvangrijk en complex, waardoor de implementatie wordt uitgesteld. Dit brengt echter risico’s met zich mee, omdat urgente beveiligingskwesties hierdoor onopgelost blijven.

Een nulmeting of GAP-analyse biedt een praktische start: hiermee wordt inzichtelijk in hoeverre de huidige werkwijze al aansluit bij de norm en welke verbeteringen nodig zijn. Vaak blijkt dat een groot deel van de processen al goed is ingericht, waardoor de focus kan worden gelegd op de meest kritieke verbeterpunten.

Een pragmatische aanpak is aan te raden: begin met de basis en richt je op de grootste risico’s. Door de implementatie op te splitsen in behapbare stappen wordt de norm minder overweldigend en kan informatiebeveiliging effectief worden ingebed in de organisatie.

Is NEN 7510-certificering verplicht?

Niet alle zorginstellingen zijn wettelijk verplicht om zich te certificeren voor NEN 7510. Wel geldt dat zorgverleners die werken met het Burgerservicenummer (BSN) verplicht zijn om conform de norm te handelen, ook al is certificering niet verplicht.

Voor ziekenhuizen stelt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) per 2024 echter de eis dat zij aantoonbaar voldoen aan NEN 7510, wat in de praktijk vaak neerkomt op certificering. Daarnaast hebben diverse brancheorganisaties, zoals Vecozo, de norm als aansluitvoorwaarde verplicht gesteld.

NEN 7510 geldt niet alleen voor zorginstellingen, maar ook voor andere partijen in de zorgketen, waaronder:

  • Tussenpartijen voor zorgadministratie en declaratie
  • Leveranciers van zorgapplicaties
  • Andere verwerkers van persoonlijke gezondheidsinformatie

Door de steeds strengere eisen en de groeiende dreiging van cyberaanvallen wordt NEN 7510 steeds vaker gezien als dé standaard voor informatiebeveiliging in de zorg. Een goed geïmplementeerd managementsysteem helpt organisaties om risico’s te minimaliseren, te voldoen aan wet- en regelgeving en het vertrouwen van patiënten en partners te waarborgen.

Bewustwording: sleutel tot effectieve informatiebeveiliging zorg

Informatiebeveiliging in de zorg draait niet alleen om systemen en processen, maar vooral om de mensen die ermee werken. De bewustwording van medewerkers speelt hierin een cruciale rol. Zorgprofessionals werken dagelijks met bijzondere persoonsgegevens van patiënten en cliënten, waardoor het essentieel is dat zij zich bewust zijn van de risico’s en het belang van veilige omgang met informatie.

Een certificaat aan de muur is niet genoeg. Goed informatiebeveiligingsmanagement staat of valt met een organisatie waarin medewerkers niet alleen de regels kennen, maar ook begrijpen waarom ze er zijn en hoe ze deze toepassen in de praktijk.

Het verhogen van informatiebeveiligingsbewustzijn vraagt om een structurele aanpak. Medewerkers moeten de maatregelen niet alleen kennen, maar ze ook als vanzelfsprekend gaan hanteren in hun dagelijkse werk. Dit gebeurt niet van de ene op de andere dag, maar is een groeiproces. Daarom is het belangrijk om bewustwording actueel, herkenbaar en behapbaar te houden. Begin met eenvoudige, maar impactvolle onderwerpen zoals:

  • Updates tijdig uitvoeren – Voorkom kwetsbaarheden door software en systemen up-to-date te houden.
  • Clean desk & clear screen – Laat geen gevoelige informatie onbeheerd achter op bureaus of schermen.
  • Veilig omgaan met wachtwoorden – Gebruik sterke wachtwoorden en deel ze nooit met anderen.

Daarnaast is het stimuleren van een aanspreekcultuur binnen de organisatie essentieel. Dit gaat niet om het ‘straffen’ van fouten, maar om medewerkers scherp te houden en te helpen elkaar te corrigeren en te ondersteunen in veilig gedrag.

Hoe vergroot je informatiebeveiligingsbewustzijn in de zorg?

Een bewustwordingsprogramma kan op verschillende manieren worden vormgegeven, afhankelijk van de organisatie en haar medewerkers. Denk bijvoorbeeld aan:

  • Trainingen en workshops – Zoals incompany sessies of e-learningmodules.
  • Structurele overleggen – Bespreek informatiebeveiliging regelmatig binnen teams.
  • Zichtbaarheid op de werkvloer – Gebruik posters, reminders en intranetcampagnes.

Wil je structureel werken aan het bewustzijn binnen jouw zorginstelling? De Security Awareness E-learning kan hierbij helpen. Via onze CAN Academy bieden we leerpaden aan waarmee medewerkers regelmatig (bijvoorbeeld een half uur per maand) hun kennis opfrissen en versterken. Met tientallen beschikbare modules kan een programma op maat worden samengesteld, afgestemd op de specifieke behoeften van jouw organisatie. Interesse? Bestel de e-learning direct via onze website of neem contact met ons op!

Ook als je aan de slag wilt met het verhogen van het niveau van informatiebeveiliging binnen je (zorg)organisatie, bijvoorbeeld door implementatie van NEN 7510 voor de zorg, ben je bij ons aan het juiste adres! Vraag geheel vrijblijvend een offerte op maat aan of neem contact met ons op. Onze adviseurs helpen je graag verder.

Offerte aanvragen

Laurens Hekkink
Laurens Hekkink
Adviseur

Ik ben Laurens Hekkink, een toegewijde security expert bij Certificeringsadvies.nl. Mijn passie en expertise liggen in het waarborgen van bedrijfsbeveiliging en dataprivacy, en ik zet me in voor een veiligere digitale wereld.

laurens.hekkink@certificeringsadvies.nl

Informatiebeveiliging in de zorg op orde?

Ga aan de slag met praktische oplossingen!

  • NEN 7510 implementatie
  • E-learnings
  • ISMS onderhoud

Maandelijks op de hoogte blijven?

Wil jij op de hoogte blijven van het laatste nieuws uit jouw branche en de nieuwste ontwikkelingen rondom (bedrijfs)normen en groeimogelijkheden voor jouw organisatie? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief en ontvang maandelijks een flinke dosis inspiratie met o.a.:

  • Handige kennisartikelen en praktische tips voor jouw organisatie
  • Actuele updates rondom normen en certificeringen
  • Ontwikkelingen in wet- en regelgeving
  • Interessante acties & events
  • Relevante trainingen en opleidingen

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Schrijf jezelf in voor onze maandelijkse nieuwsbrief door het formulier in te vullen!

"*" indicates required fields