Gedeeltelijk verbod op wegwerpbekers en -bakjes in 2024

De overheid heeft de afgelopen jaren met de Omgevingswet en de CSRD-richtlijn al enkele stappen genomen met betrekking tot duurzaamheid en het gedeeltelijke verbod op wegwerpbekers en -bakjes in 2024 is de meest recente maatregel. Veel ondernemers hebben vragen over wat het gedeeltelijke verbod op wegwerpbekers- en bakjes vanaf 2024 betekent voor hun bedrijf en wat zij het beste kunnen doen om hierop te anticiperen. Daarom bespreken wij in dit blog de aanleiding van het verbod en wat jij kan doen om te voldoen aan de nieuwe regels.

Er wordt vaak gesproken over een verbod op wegwerpbekers en -bakjes maar eigenlijk is er slechts deels sprake van een verbod. Bij de nieuwe regels is het van belang of de voedingsmiddelen ter plaatse dienen te worden genuttigd of elders. Wat de regels zijn per situatie wordt hieronder uitgelegd:

In een hoop organisaties is het mogelijk om eten of drinken op locatie te nuttigen. Hierbij kan worden gedacht aan restaurants, cafetaria, kantoren en sportverenigingen. Bij ondernemingen waar dit het geval is, mag eten en drinken niet in plastic wegwerpbekers en -bakjes worden meegegeven. In plaats daarvan moeten zij een herbruikbaar alternatief bieden. Dit houdt in dat zij afwasbare borden en bekers dienen aan te bieden die voor extra gebruik mogelijk zijn. Echter kan de onderneming ook de mogelijkheid aanbieden om het eten of drinken te serveren in een door de consument meegebracht bakje of beker.

Als het in jouw organisatie niet mogelijk is eten en drinken op de locatie zelf te nuttigen, dan gelden de regels voor afhalen en bezorgen. Deze houden in dat je wél plastic wegwerpbakjes en -bekers mag aanbieden om van te eten of drinken. Je moet hier dan echter wel extra geld voor vragen, de zogeheten “plastictaks”. Hoeveel extra je moet vragen per beker of bakje is niet vastgelegd, dit mag je dus zelf bepalen. Het doel hiervan is om consumenten af te houden van de plasticopties, door ze simpelweg duurder te maken. Naast de plastictaks is het voor ondernemingen waarbij consumptie ter plaatse niet mogelijk is ook verplicht om een herbruikbaar alternatief te bieden op de plastic wegwerpbekers en -bakjes. Ook dit kunnen weer afwasbare borden en bekers zijn of het bieden van de mogelijkheid om eten en drinken mee te laten nemen in door de consument meegenomen bakjes of bekers. Indien er wordt gekozen om een herbruikbaar alternatief te bieden, is het mogelijk om hier een borg of een ander retoursysteem op te hanteren.

Als het bij jouw onderneming mogelijk is om zowel ter plaatse eten of drinken te consumeren als ergens anders, dan moet de consument worden gevraagd wat zijn of haar intentie is. Indien de consument aangeeft het eten of drinken ter plaatse te willen consumeren dan moet er een herbruikbaar beker, bakje of bord worden meegegeven en mag er dus geen plastic wegwerpvariant worden aangeboden (tenzij er gebruik wordt gemaakt de hoogwaardige recycling uitzondering). Wanneer de consument aangeeft de voedingsmiddelen elders te willen nuttigen, dan moet de klant kiezen tussen een herbruikbaar alternatief of extra betalen voor een plastic wegwerpvariant.

Er is dus geen sprake van een algeheel verbod maar eerder van nieuwe regelgeving. Deze nieuwe regels, zoals hierboven beschreven, gelden voor alle bekers en bakjes die (sporen van) plastic bevatten en bedoelt zijn voor eenmalig gebruik. Dit lichten wij hieronder verder toe:

In wegwerpbekers en -bakjes zit vaker plastic dan je wellicht zou denken. Zo lijken sommige verpakkingen alsof ze volledig van karton zijn, maar bevatten ze toch bepaalde kunststoffen die ervoor zorgen dat ze bijvoorbeeld waterafstotend zijn. Bovendien is een plasticvrij keurmerk ook geen garantie dat er geen plastic in het product zit. De definities van een dergelijk keurmerk kunnen verschillen per land. In Nederland wil het keurmerk alleen zeggen dat er geen toegevoegde polymeren in het product verwerkt zijn. Dit maakt het nog niet per definitie volledig plasticvrij. Het is daarom van belang jezelf goed te informeren over de materialen die in jouw bekers en bakjes verwerkt zitten. Dus ook al heeft iets het plasticvrij keurmerk, dan alsnog kan het gebruik ervan tegen de geldende regels zijn.

Bij plastic wegwerpbekers en -bakjes voor eenmalig gebruik wordt vaak al snel gedacht aan plastic frietbakjes of plastic koffiebekertjes op kantoor. De regels gelden echter ook voor winkels. Zo dienen supermarkten ook extra geld te vragen voor plastic portieverpakkingen van voedingsmiddelen die direct geconsumeerd kunnen worden. Dus zonder verdere voorbereiding. Hierbij kan worden gedacht aan plastic portieverpakkingen voor snoeptomaten, yoghurtdrankjes en paprika’s.

Zorginstellingen en gesloten inrichtingen zijn gedeeltelijk uitgezonderd voor de nieuwe regelgeving. Vanwege veiligheidsvoorschriften en hygiëne is het nog wel toegestaan om plastic wegwerpbekers en -bakjes te gebruiken op de locaties waar patiënten daadwerkelijk worden verzorgd. In alle andere delen van deze instellingen, zoals een publieke cafetaria of wandelgangen, gelden wel de normale regels voor plastic wegwerpbekers en -bakjes.

De nieuwe regelgeving is geldig sinds 1 januari 2024. Er wordt momenteel echter gedeeltelijk gehandhaafd door het ILT. Alleen het verplicht aanbieden van een herbruikbaar alternatief bij ondernemingen waar het (ook) mogelijk is om eten en drinken elders te nuttigen, is iets waar op wordt gehandhaafd. Het is in principe dus nog wel mogelijk om plastic wegwerpbekers en -bakjes aan te bieden op locaties waar ter plaatse geconsumeerd kan worden.

Het is nog niet bekend wanneer het ILT wel gaat handhaven op alle regels omtrent plastic wegwerpbekers en -bakjes. Wij raden je aan om in ieder geval wel voorbereidingen te treffen (indien je dat nog niet hebt gedaan) om goed voorbereid te zijn op eventuele inspecties, zodra er wel volledig gehandhaafd wordt.

Heb je vragen over de nieuwe regelgeving of over duurzaam ondernemen in het algemeen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. We helpen je graag verder!