Cybersecuritybeeld Nederland 2023: de belangrijkste bevindingen op een rij

Onlangs heeft het Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het Cybersecuritybeeld Nederland 2023 (CSBN) gepubliceerd. Daaruit blijkt onder andere dat afpersing een aantrekkelijk verdienmodel blijkt te zijn en dat nieuwe technologieën zoals Artificial Intelligence (AI) nieuwe dreigingen met zich meebrengen. Het NCTV waarschuwt organisaties: verwacht het onverwachte en richt je beveiliging daar goed op in! In dit artikel lichten we de belangrijkste bevindingen uit het CSBN voor je uit.

Ondanks dat het totale publicatie bestaat uit 67 pagina’s, licht het NCTV een aantal hoofdbevindingen uit:

De risico’s van digitale dreiging op onze nationale veiligheid worden in het CSBN als volgt genoemd:

Zowel in 2022 als in 2023 (tot nu toe) hebben zich verschillende cyberaanvallen op publieke organisaties en overheden voorgedaan. Zo werd Albanië bijvoorbeeld getroffen door een cyberaanval waardoor ze een groot deel van de overheidswebsites- en diensten offline haalden. Het NCTV haalt een aantal praktijksituaties aan in Nederland:

Het is dus duidelijk dat nationale overheden een groot doelwit zijn voor kwaadwillenden.

Voor cybercriminelen blijft afpersing een aantrekkelijk verdienmodel. Vrijwel iedere organisatie is potentieel doelwit van cybercriminelen door de verwevenheid van ons digitale ecosysteem. Zij gaan op zoek naar zwakke plekken, ongeacht waar ze deze kunnen vinden. Door professionalisering van de tools waarmee zij te werk gaan, wordt het daarnaast ook voor technisch minder ondergelegde criminelen eenvoudiger om cyberaanvallen te kunnen plegen. Zeker het versleutelen van bestanden of het dreigen met publicatie van bepaalde informatie blijkt een populaire manier van afpersing en cybercriminaliteit.

Ook nieuwe technologieën, waaronder generatieve AI, blijken een grote dreiging te vormen voor cyberveiligheid. Dit soort technologieën maken het eenvoudiger om bijvoorbeeld phishingmails geloofwaardiger te maken. Deze zijn steeds moeilijker van echt te onderscheiden. Uit onderzoek van Checkpoint blijkt daarnaast dat er veel nieuwe malafide codes ontstaan door AI-tools, zoals ChatGPT. Het wordt door hackers als het ware als ondersteunende tool gebruikt. Toch heeft AI ook goede kanten. Het kan bijvoorbeeld andersom als tool worden ingezet om malware en cyberaanvallen te detecteren. Kortom: tools zoals ChatGPT zorgen ervoor dat experts hun werk nóg beter uit kunnen voeren.

Ook de verharde geopolitieke situatie vormt een dreiging voor Nederland. Het NCTV noemt de oorlog tussen Rusland en Oekraïne als meest prominente voorbeeld. Cyberaanvallen worden hierin gebruikt als middel om belangen te behartigen. Gevolgen hiervan kunnen o.a. stroomuitval zijn waar ziekenhuizen bijvoorbeeld de dupe van zijn. Daarnaast schetst het CSBN ook een beeld van hacktivisten die met symbolische redenen cyberaanvallen plegen. Bijvoorbeeld omdat het land waarin de hacktivist opereert Oekraïne steunt. In Nederland is er gelukkig nog geen sprake geweest van maatschappij-ontwrichtende cyberincidenten. Het blijft echter wel een aandachtspunt voor de toekomst.

Mede door bovenstaande ontwikkelingen gaan cybercriminelen steeds slimmer en efficiënter te werk. Daarnaast leven we in een sterk gedigitaliseerde maatschappij met een netwerk van organisaties, leveranciers en toepassingen die allemaal digitaal met elkaar in verbinding staan. De dreiging is groter dan ooit. Uit het CSBN blijkt dat de digitale dreiging veel harder groeit dan de weerbaarheid van organisaties. Mede doordat de veiligheid van digitale processen verbonden is met onze nationale veiligheid is het verhogen van de cyberweerbaarheid een belangrijk aandachtspunt.

Het NCTV benadrukt dat het implementeren van basismaatregelen op het gebied van cybersecurity al veel effect kan hebben. Daarnaast zijn cyberincidenten niet altijd te voorkomen.

Heb jij ondersteuning nodig met het verbeteren van de cyberveiligheid van jouw organisatie? Neem dan gerust contact met ons op. We helpen je graag op weg!